κτηριοθήκη

14 Feb 2020

ktiriothiki new era

για περισσότερα άρθρα της κτηριοθήκης, πατήστε εδώ...

for more ktiriothiki articles, please check here...

thank you for your support!

1 Mar 2011

Προς τα τέλη του προηγούμενου Αυγούστου ανακοινώθηκε ο χαρακτηρισμός ως διατηρητέων 51 κατοικιών στην περιοχή του Μεταξουργείου, από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Ελπιδοφόρο μήνυμα αν σκεφτεί κανείς ότι το ενδιαφέρον όλων είναι στραμμένο στα οικονομικά μέτρα και το ΔΝΤ, σα να σταμάτησε η ζωή στον τόπο σε κάθε άλλο τομέα.

Το κτήριο όμως, είτε εκληφθεί ως έργο τέχνης είτε ως ένα απλό χρηστικό αντικείμενο-δοχείο ζωής- αποτελείται από υλικά στοιχεία τα οποία υπόκεινται στη φθορά του χρόνου και των φυσικών δράσεων και φαινομένων. Ως εκ τούτου ένα νέο ερώτημα αναδύεται επίκαιρο και θα τολμούσαμε να πούμε, αμείλικτο. Αυτό της γήρανσης και του κύκλου ζωής των κτηρίων.

Μεγάλο ποσοστό των κατοικημένων κτηρίων της Αθήνας τα οποία οικοδομήθηκαν από τη δεκαετία του ’30 κι εντεύθεν, υφίστανται έως σήμερα χωρίς ουσιαστική παρέμβαση στο φέροντα οργανισμό τους. Λόγω της ηλικίας των κτιρίων απαιτείται η επικαιροποίηση του φέροντα οργανισμού τους, καθώς η επιστήμη έχει κάνει άλματα σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Και εάν ο νέος Κανονισμός Επεμβάσεων (ΚΑΝ.ΕΠΕ) έρχεται να συνδράμει τον τεχνικό που θα αναλάβει τη διερεύνηση και αποτίμηση του κτηρίου, στο σκέλος εκείνο του προβλήματος που αφορά στο ιδιοκτησιακό καθεστώς τα πράγματα είναι πολύ πιο πολύπλοκα.

Με τη δια νόμου θέσπιση του θεσμού της οριζόντιας ιδιοκτησίας το 1929, ουδείς προέβλεψε τον ιδιοκτησιακό λαβύρινθο που θα αναπτυσσόταν τις επόμενες δεκαετίες. Ενώ, λοιπόν, στατικά οι πολυώροφες κατασκευές είναι ενιαίες, ιδιοκτησιακά επιμερίζονται σε πολύ μεγάλο αριθμό συνιδιοκτητών. Η συνεννόηση των ιδιοκτητών είναι στις πλείστες των περιπτώσεων αδύνατη με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η απαιτούμενη συναίνεση για την ενίσχυση του φέροντα του κτιρίου, ο οποίος αποτελεί και το πιο ζωτικό κομμάτι αυτού!

Προκειμένου να αρθεί αυτό το αδιέξοδο, θα πρέπει η ίδια η πολιτεία να ενδιαφερθεί, ώστε να θεσμοθετήσει ελέγχους και μέτρα για την επίλυση του ιδιότυπου αυτού γόρδιου δεσμού. Συγκροτώντας μια βάση δεδομένων του κτιριακού δυναμικού της χώρας, διευκολύνεται αφενός η κατηγοριοποίηση των κτιρίων, αφετέρου καθίσταται δυνατός ο καθορισμός ελέγχων και επεμβάσεων με βάση την ηλικία των κτιρίων. Και αυτό δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα, τη στιγμή μάλιστα που έχει ξεκινήσει η συζήτηση για την ενεργειακή αναβάθμιση αυτών. Τι να την κάνουμε όμως την σωστή και ομολογουμένως απαιτούμενη μόνωση ενός παλαιού κτιρίου, όταν σε ένα πιθανό μελλοντικό σεισμό καταστεί ακατάλληλο προς κατοίκηση ή ακόμα χειρότερα ένας σωρός από μπάζα;

Εναλλακτικά, πρέπει να αρχίσουμε να συζητάμε σοβαρά την αποσυμφόρηση του κέντρου από κτήρια γερασμένα και άδεια, ώστε να αποδοθεί ο κενός χώρος στην πόλη και τους κατοίκους της (βλέπε κίνηση στο facebook για το κτήριο που στέγαζε το Υπουργείο Παιδείας).

28 Oct 2010

Ανάπηρα κτήρια

Κτήρια που στέκουν ακρωτηριασμένα, μισά, τόσο διαφορετικά απ' ότι τα οραματίστηκαν και έχτισαν οι δημιουργοί τους.
Όσο λυπηρή είναι η κατάργηση της ιστορίας αυτής της πόλης μέσω των κατεδαφίσεων, άλλο τόσο είναι και μέσω της παραποίησης της αρχιτεκτονικής δημιουργίας. Ζενέτος, Κωνσταντινίδης, Τσίλλερ, είναι μερικοί από τους παθόντες. Ίσως δεν είναι τυχαίο ότι δικά τους κτήρια ακρωτηριάστηκαν.
Λόγω τη θέσης των κτηρίων αλλά και των δημιουργών τους; Ίσως.

Πως θα μας φαίνονταν, αλήθεια, η έκθεση μισού πίνακα του Τσαρούχη, η ακρόαση μισού τραγουδιού του Χατζηδάκη, ή το διάβασμα μισού ποιήματος του Καβάφη; Άλλη μια Ελληνική "πρωτιά", για την οποία ελάχιστα λέγονται ή γράφονται αφού προφανώς η ποιότητα του δομημένου χώρου είναι δευτερεύουσας σημασίας για το μέσο Έλληνα.

E. Ziller, πολυκατοικία Πεσμαζόγλου, Βασιλίσσης Σοφίας 4 & Ηρώδου Αττικού (+1964)

Τ. Ζενέτος-κτήριο Φιξ (+1994)

Οι ημερομηνίες σε παρένθεση αναφέρονται στο χρόνο ακρωτηριασμού του κτηρίου.

Μερικούς μήνες μετά (28.02.2011) μια προσθήκη για το κτήριο του Ziller, της φωτογραφίας, παρμένη από το "Εμπειρίες & Περιστατικά" του Άρη Κωνσταντινίδη (Τόμος Ι-σελ. 129).

Σύμφωνα με την περιγραφή του ΑΚ, το νούμερο 2 (Βασ. Σοφίας και Ηρώδου του Αττικού), ιδιοκτησία του Στέφανου Πεσμαζόγλου θείου της Ναταλίας Μελά, είχε κτισθεί από τον Τσίλλερ, ενώ το ακίνητο της Βας. Σοφίας 4 (όμορο) ήταν ξεχωριστή ιδιοκτησία, του Ιωάννη Πεσμαζόγλου (και εν συνεχεία της κόρης του Αλεξάνδρας Μελά, μητέρα της Ναταλίας). Το κτήριο του αριθμού 4 κτίσθηκε μεταγενέστερα από τον Ν. Μπαλάνο (τον αναστηλωτή της Ακρόπολης), ο οποίος κράτησε την όψη του νέου κτίσματος όμοια με αυτή του κτηρίου του Ziller. Στην αυλή του Νο. 4 είχε το εργαστήρι της η Ν. Μελά.

2 Aug 2010

Γεώργιος Κοντολέων 1896-1952

Κατηφορίζοντας τη Βασιλίσσης Σοφίας, απέναντι από την πρεσβεία του Gropius, στέκει μια πολυκατοικία που θα είχε πολλά να πει αν μπορούσε να μιλήσει. Όχι μόνο λόγω του ύφους ή της θέσης της αλλά και λόγω του «πατέρα» της ο οποίος ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση στα αρχιτεκτονικά δρώμενα της Ελλάδας. Από μεγαλοαστική οικογένεια, πολυσχιδής, καλλιτεχνική και κυρίως βαθύτατα ευαίσθητη προσωπικότητα, ο Γεώργιος Κοντολέων σχεδίασε την πολυκατοικία του αριθμού 86.

Βασιλίσσης Σοφίας 86 και Λαμψάκου μεταξύ 1932 και ’34... Χρηματοδοτήθηκε από τον ίδιο τον αρχιτέκτονα και μια ομάδα φίλων. Συνειδητά ο Κοντολέων επιλέγει να στρέψει την κύρια όψη της πολυκατοικίας προς την Ακρόπολη, άρα παράλληλα με την οδό Λαμψάκου και όχι με την κεντρικότερη Βασ. Σοφίας, όπως ίσως θα ήταν η πρώτη αντίδραση ενός άλλου αρχιτέκτονα. Προτιμά να ατενίζει τον ορίζοντα παρά την άμεση γειτονιά ή την αναδυόμενη λεωφόρο. Έτσι όλοι οι χώροι απολαμβάνουν τη θέα, πολύ πριν το Hilton και τα άλλα κτήρια κρύψουν αυτήν, τουλάχιστον από τους χαμηλότερους ορόφους.

Ιδιαίτερη περίπτωση ο Κοντολέων, με αξιόλογες σπουδές στο Παρίσι του ’20, σχετίζετο με τον Raymond Duncan, τον Άγγελο Σικελιανό, το Δημήτρη Μητρόπουλο. Το έργο του δεν έχει ακόμη μελετηθεί όσο και όπως θα έπρεπε. Δημιουργός του επίσης αξιόλογου κτηρίου εκθέσεων κι εγκαταστάσεων της Ford , στη Λ. Συγγρού 97, το οποίο αφού τα τελευταία χρόνια είχε απαξιωθεί, έπεσε πολύ άδοξα στο βωμό όχι της τέχνης, αλλά της νέας Στέγης Τεχνών του Ωνασείου (μεγάλα τα συμφέροντα γαρ, για να σωθεί το κτήριο στο οικόπεδο φιλέτο).
Άλλο έργο του ιδίου η κατοικία και παράλληλα, στέγη της σχολής της Κούλας Πράτσικα στις παρυφές του Λυκαβηττού. Συγκλονιστική (για πολλούς λόγους) η αφήγησή της σχετικά με την απόφαση για το κτίσιμο αλλά και τις δυσκολίες ολοκλήρωσής της. Το κτήριο στέκει, ευτυχώς, ακόμη στην οδό Ομήρου 53 για να θυμίζει μιαν άλλη εποχή, έναν αρχιτέκτονα με ήθος και έμπνευση, μπροστά από την εποχή του που ίσως και γι’ αυτόν το λόγο επέλεξε ο ίδιος το χρόνο της εξόδου του…

Για περισσότερα στοιχεία:
1. Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ & Ε. Μαρμαρά, «12 Έλληνες Αρχιτέκτονες του μεσοπολέμου», σελ. 190.
2. Ε. Φεσσά-Εμμανουήλ, «Δοκίμια για τη Νέα Ελληνική Αρχιτεκτονική», σελ. 329

οι α/μ φωτογραφίες από το "1."

19 Jul 2010

Ίχνη Σπιτιών

Από ένα απλό περίγραμμα έως ολόκληρα τμήματα μεσοτοιχιών ή εγκάρσιων τοίχων και μέρη των όψεων. Τα κατάλοιπα παλαιών κτισμάτων πάνω στα όμορά τους κεντρίζουν την φαντασία ή οδηγούν στην αναψηλάφηση παλιών φωτογραφιών ώστε να αποκαλυφθεί το κτήριο που έφυγε.

Γεμάτη η Αθήνα με τέτοια ιδιόμορφα αποτυπώματα, άλλα εφήμερα καθώς καλύπτονται από τις νέες οικοδομές, άλλα μένουν εκεί ορατά καθώς ο χώρος που καταλάμβαναν χρησιμοποιείται ως χώρος στάθμευσης. Νεοκλασικά που αποχαρακτηρίστηκαν νύχτα ή άλλα που τα έριξαν βιαστικά για να μην προλάβουν και χαρακτηριστούν διατηρητέα. Οι ιδιοκτήτες τους ενοικίασαν το οικόπεδο ως χώρο στάθμευσης, πηγή ζεστού χρήματος, αφού η ανάγκη είναι τεράστια στο κέντρο της Αθήνας. Κι είναι όλοι ευχαριστημένοι. Ο ιδιοκτήτης απέκτησε εισόδημα με μηδαμινή επένδυση, οι επήλυδες εργαζόμενοι βρίσκουν χώρο για το όχημα, ο δήμος παίρνει τα τέλη και το κράτος έχει ένα λιγότερο κτήριο-πονοκέφαλο. Και η πόλη; Ωχ αδερφέ… ποιος τη ρωτάει την πόλη;